Neidio i'r cynnwys

Gwlff Carpentaria

Oddi ar Wicipedia
Gwlff Carpentaria
Mathgwlff Edit this on Wikidata
Enwyd ar ôlCarpentaria Edit this on Wikidata
Daearyddiaeth
Rhan o'r canlynolMôr Arafura Edit this on Wikidata
GwladAwstralia Edit this on Wikidata
Arwynebedd300,000 km² Edit this on Wikidata
Cyfesurynnau13.75°S 139°E Edit this on Wikidata
Map

Môr mawr, bas wedi'i amgáu ar dair ochr gan ogledd Awstralia ac wedi'i ffinio i'r gogledd gan Fôr Arafura yw Gwlff Carpentaria. Mae ganddo arwynebedd o 120,000 milltir sgwâr (310,000 km²) a dyfnder mwyaf o 230 troedfedd (70 m).

Amgaeir y gwlff ar y gorllewin gan Tir Arnhem ac i'r dwyrain gan Benrhyn Esfrog. Llawr y môr yw'r silff gyfandirol sy'n cysylltu Awstralia â Gini Newydd. Mae'r tiroedd sy'n ffinio â'r gwlff yn wastad ac yn isel; maent yn disgyn tuag at y môr mewn cwymp graddol iawn o ddim ond un troedfedd y filltir. Mae mwy nag 20 afon yn draenio i Gwlff Carpentaria; maent yn ymdroelli'n helaeth yn eu cyrsiau ac mae ganddynt deltâu mawr.

Archwilwyr Ewropeaidd cyntaf y gwlff oedd Iseldirwyr a ddarganfuodd yr arfordir dwyreiniol rhwng 1605 a 1628. Darganfu'r fforiwr Abel Tasman yr arfordiroedd deheuol a gorllewinol ym 1644. Enwir y gwlff ar ôl Pieter de Carpentier, a oedd yn Llywodraethwr Cyffredinol yr Cwmni India'r Dwyrain yr Iseldiroedd (1623–7).