Bodwrog
 | |
| Math | eglwys  |
|---|---|
LL-Q9309 (cym)-RandomWilliams1908-Eglwys Sant Twrog (Q7595590).wav | |
| Sefydlwyd |
|
| Daearyddiaeth | |
| Lleoliad | Bodffordd |
| Sir | Bodffordd |
| Gwlad |  Cymru |
| Uwch y môr | 74.3 metr, 74.1 metr |
| Cyfesurynnau | 53.2715°N 4.40047°W |
 | |
| Arddull pensaernïol | pensaernïaeth ganoloesol |
| Statws treftadaeth | adeilad rhestredig Gradd II* |
| Cysegrwyd i | Twrog |
| Manylion | |
| Esgobaeth | Esgobaeth Bangor |
Plwyf eglwysig ar Ynys Môn yw Bodwrog, a leolir ger Gwalchmai yng nghanol Môn, i'r gogledd o dref Llangefni. Mae'n rhan o Ddeoniaeth Malltraeth yn Esgobaeth Bangor.
Hanes[golygu | golygu cod]
Yn yr Oesoedd Canol bu Bodwrog yn rhan o gwmwd Llifon yng nghantref Aberffraw. Yn ôl traddodiad, sefydlwyd yr eglwys gan Twrog, sant o'r 6g efallai a gysylltir hefyd â Llandwrog yn Arfon a Maentwrog ym Meirionnydd. Mae'r eglwys bresennol (cyfeirnod AO: SH 401776) yn dyddio o ddiwedd y 15g; ychwanegwyd y clochdy yn 1668.[1] Ystyr yr enw 'Bodwrog' yw "trigfan Twrog" (bod + Twrog).
Safai plasdy Bodychen ym mhlwyf Bodwrog. Un o uchelwyr Bodychen oedd Rhys ap Llywelyn (m. tua 1503-1504). Cofnodir iddo arwain mintai o wŷr Môn i ymladd ym myddin Harri Tudur ar Faes Bosworth yn 1487. Cedwir sawl cerdd i deulu'r plas, yn cynnwys un gan gan Lewys Môn (bl. 1485-1527), un o feirdd mwyaf y cyfnod. Mae'r plasdy yn adfail heddiw.
Cadwraeth[golygu | golygu cod]
Mae Cors Bodwrog yn Safle o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig.
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
Dolenni allanol[golygu | golygu cod]
- Bodwrog[dolen marw] ar wefan Esgobaeth Bangor
- Deoniaeth Malltraeth Archifwyd 2011-06-07 yn y Peiriant Wayback.